In één theelepel gezonde grond zitten er meer levende organismen dan er mensen op aarde zijn. Onvoorstelbaar! En het is deze rijkdom aan bodemleven die de sleutel vormt tot gezonde gewassen.
Wat zit er in onze grond?
De bodem bestaat uit verschillende onderdelen die er samen voor zorgen dat planten jaar na jaar kunnen groeien:
46% holtes of poriën gevuld met zuurstof en water.
43% mineralen die op de klei, het leem of het zand zitten, of minerale voedingselementen (bv. calcium, magnesium en kalium) die gebonden zitten op kleimineralen en humusbestanddelen. Die mineralen zitten al van nature in de bodem. Zijn er tekorten voor een bepaalde plant, dan kan de boer ze via organische meststoffen toevoegen.
11% organisch stof, waarvan 85% hummus, 10% plantenwortels en 5% bodemleven.
In percentage vormt het bodemleven misschien het kleinste aandeel maar qua werking is het superbelangrijk. Dit is het levende deel van de aarde!
Bodemleven - slim netwerk
Een vruchtbare bodem zit echt vol leven en kan vele honderden verschillende soorten organismen bevatten: regenwormen, bacteriën, schimmels, mijten, insecten, spinnen, aaltjes,...
Deze organismen vervullen een ontzettend belangrijke rol:
Ze gaan ruildeals aan met de planten. Via de kleine haarwortels, levert de plant suikers aan het bodemleven, en krijgt in ruil specifieke mineralen en sporenelementen terug.
Ze helpen de plant om ziektes en plagen te bestrijden via de mineralen die ze leveren.
Ze recycleren plantenresten tot hummus, waardoor de 'spons-functie' van de aarde vergroot en water en voedingsstoffen kunnen worden opgeslagen voor de planten.
Ze verbeteren de bodemstructuur.
Gezonde grond met veel bodemleven helpt planten dus sterk, gezond en voedzaam te worden. Deze grond zou dus de prioriteit moeten zijn van de landbouw, toch?
Onze huidige landbouw: zieke gewassen op zieke grond
Gek genoeg is er voor de gezondheid van de bodem in de moderne landbouw nauwelijks aandacht. Zware machines rijden over de grond, die daardoor verdicht, de holtes afdicht en het bodemleven schaadt. Ook het ploegen heeft een verwoestende invloed doordat het de schimmelnetwerken vernietigt en veel bodemleven doodt.
Daarnaast worden de gewassen massaal bespoten met herbiciden, fungiciden, pesticiden,... In de lente worden sommige velden zelfs helemaal bespoten met pesticiden om de de groenbemesters of onkruiden te verdelgen om zo de grond klaar te maken voor nieuwe gewassen.
Het gevolg? Al deze stoffen belanden in de bodem en doden de bacteriën, schimmels, en de talloze andere levende organismen. Zo verarmt de bodem jaar na jaar, en worden de gewassen zwak en dus gevoelig voor schimmels en plagen. Als oplossing worden nog meer pesticiden ingezet en is er ook kunstmest nodig om de vernielde vruchtbaarheid op te krikken.
Onze moderne landbouw lijkt dus meer op een intensive care afdeling dan op een gezonde samenleving. Enkel met 'medicatie' en kunstmatige voeding wordt het systeem overeind gehouden. Tot... alles op is en de ooit vruchtbare grond woestijn is.
Hoe pakt de bodemherstellende bio landbouw het aan?
Gelukkig is de bodem ontzettend veerkrachtig. Zelfs een zwaar beschadigde bodem kan mits wat tijd volledig hersteld worden. Ook hier speelt het bodemleven een cruciale rol. De bodemherstellende landbouw heeft intussen bewezen dat dit mogelijk is. Zo doen ze het:
1. Toevoeging van organisch materiaal + groenbemesters Het bodemleven heeft voeding nodig en bescherming tegen extreme weerelementen zoals droogte, wind, felle regen en hitte. Door compost toe te voegen en/of of te mulchen met plantenresten krijgt het bodemleven alle kans om zich te versterken en te vermenigvuldigen. Ook het inzaaien van groenbedekkers is een manier om de vruchtbaarheid te verbeteren en de bodem bedekt te houden.
2. Niet-kerende grondbewerking
Door niet meer te ploegen, maar enkel oppervlakkig te schoffelen of niet-kerende grondbewerking toe te passen, wordt het bodemleven minimaal verstoord. Bovendien heeft dit nog andere voordelen: terwijl er door de bodem te keren bij het ploegen telkens CO2 vrijkomt die in de bodem was opgeslagen, kan de koolstof nu in de bodem blijven. Beter voor het klimaat, maar ook voor de grond zelf. Koolstof in de bodem houdt immers water vast.
3. Wisselteelt of beter nog, combinatieteelt
Een veld vol met hetzelfde gewas werkt als een rode lap op een stier voor plaagdieren die verzot zijn op dit gewas. Een ander nadeel van monocultuur is dat één gewas allemaal dezelfde voedingsstoffen uit de grond nodig heeft. Dit zorgt voor een eenzijdige verarming van de bodem. Combinatieteelt daarentegen zorgt voor veel meer evenwicht. De plaagdieren vinden moeilijker hun maaltijden terug, en de balans aan voedingsstoffen in de bodem blijft bewaard.
4. Geen pesticiden
En uiteraard worden er geen schadelijke pesticiden gebruikt. Wanneer de bodem door bovenstaande ingrepen sterk en gezond is geworden, is dit ook helemaal niet meer nodig.
Wil jij ook gezonde grond? Wil je mee deze transitie waarmaken naar bodemherstellende landbouw door 'gezonde grond-groenten' lokaal af te nemen?
Ontdek hier onze groente- en fruit abonnementen of start meteen jouw proefabonnement.
BRONNEN: